Từ chính sách nhập cư cực hữu của Trump đến vấn đề người lao động nhập cư ở Hàn Quốc

Bài học từ chính sách nhập cư cực hữu của Trump cho thấy: dân chủ thật sự chỉ tồn tại khi mọi người, dù khác quốc tịch, đều được tôn trọng và bình đẳng.

“Gương mặt bình đẳng của nỗi buồn”, “tình yêu thờ ơ” là những câu thơ trong bài ‘Nỗi buồn gửi niềm vui’ của nhà thơ Jeong Ho-seung khiến người viết day dứt khi xem một bộ phim gần đây. Tôi chợt tự hỏi: vì sao những yêu cầu về công bằng, về nhân quyền của chúng ta lại chỉ dừng lại ở người thân, bạn bè và trong phạm vi nước Hàn? Có lẽ bởi hầu hết tin tức mà ta tiếp cận đều xoay quanh nội bộ trong nước, và nền giáo dục cùng đời sống hằng ngày vẫn đang cổ súy cho chủ nghĩa quốc gia và dân tộc.

Mới đây, một sự kiện khiến tôi nhận ra rõ hơn sự mâu thuẫn trong cách nhìn của chúng ta. Ngày 4/9, Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ (ICE) cùng Cục Điều tra An ninh Nội địa (HSI) đã bất ngờ đột kích công trường xây dựng nhà máy pin của Hyundai Motor Group Metaplant America tại bang Georgia, bắt giữ khoảng 300 người Hàn Quốc với cáo buộc “cư trú bất hợp pháp”.

Theo các báo cáo, điều kiện giam giữ vô cùng tồi tệ : người bị bắt không được ăn uống đầy đủ, nơi giam có côn trùng, nhà vệ sinh tắc nghẽn, mất vệ sinh trầm trọng. Phía Mỹ cho biết phần lớn những người bị bắt nhập cảnh bằng visa ngắn hạn B1 hoặc ESTA cho phép lưu trú tối đa 6 tháng nhưng không được phép làm việc. Vì vậy, chính quyền Mỹ coi việc họ làm việc tại công trường là vi phạm quy định. Một số phân tích cho rằng việc bắt giữ hàng loạt này còn là cách Mỹ gây áp lực với Hàn Quốc trong vấn đề đầu tư.

Nhiều người Hàn Quốc giận dữ, cho rằng Mỹ đạo đức giả: chính họ yêu cầu Hàn Quốc đầu tư, xây nhà máy và tạo việc làm, nhưng lại bắt giam người Hàn đang làm việc tại đó.

Tuy nhiên, điều trớ trêu là tại chính Hàn Quốc, lao động nhập cư vẫn đang bị truy bắt và trục xuất trong nhiều năm qua. Nếu ta giận dữ vì 300 người Hàn bị bắt tại Mỹ, thì tại sao ta lại im lặng trước hàng nghìn lao động nước ngoài bị săn lùng, trục xuất, thậm chí tử vong khi chạy trốn ngay trên đất Hàn?

Do quy định của chương trình cấp phép lao động (E-9), nhiều lao động nước ngoài trở thành “cư trú bất hợp pháp” dù chỉ vì quá hạn visa. Thế nhưng, họ lại luôn bị gọi là “người ở lậu”, bị gán mác “tội phạm”, dù không hề phạm pháp.

Những cuộc truy bắt lao động nhập cư vẫn diễn ra khắp nơi tại Hàn Quốc

Gần đây, tại Ulsan, 50 lao động nhập cư đã bị bắt trong một cuộc truy quét quy mô lớn. Ngày 16/9, cảnh sát đã bao vây công nhân tại khu sản xuất linh kiện ô tô trong khu phức hợp Hyundai, khiến nhiều người bị thương. Không hề có thủ tục thông báo quyền (Miranda), người bị bắt bị đưa đi mà không biết lý do. Sau đó, thậm chí những người không vi phạm cũng bị bắt nhầm.

Tại Cheongju, một lao động nhập cư có hai con nhỏ vẫn bị trục xuất bất chấp kiến nghị từ các tổ chức nhân quyền.

Theo Bộ Tư pháp Hàn Quốc, chỉ trong một tháng (12/8 – 12/9), 4.617 người nhập cư không có giấy tờ hợp lệ đã bị trục xuất. Điều đáng nói là chính phủ tự hào công bố con số này như một “thành tích”.

Trong khi đó, người lao động Hàn Quốc ở nước ngoài cũng gặp tình cảnh tương tự: từ năm 2021 đến giữa năm 2024, đã có 209 người Hàn bị trục xuất khỏi các quốc gia khác. Thực tế, chính chính sách bài trừ người nhập cư đang lan rộng toàn cầu.

Dù Mỹ vừa thông qua dự luật Korean Partner Act (cho phép cấp tối đa 15.000 visa nghề nghiệp E-4 mỗi năm cho người Hàn), điều đó không đủ để ngăn các vụ bắt giữ và trục xuất đang diễn ra.

Chính sách bài trừ người nhập cư là trọng tâm của chủ nghĩa cực hữu

Chính quyền Trump từng nhiều lần đổ lỗi cho người nhập cư về các vấn đề kinh tế và xã hội của nước Mỹ. Đó là cách để chuyển hướng sự bất mãn của dân chúng và củng cố quyền lực chính trị.

Không chỉ Mỹ, làn sóng cực hữu đang lan khắp thế giới:

• Đức : từng thân thiện với người tị nạn mà nay cũng đề xuất chính sách trục xuất người tị nạn.
• Pháp : đầu năm nay đã siết chặt quy trình cấp visa và đơn giản hóa việc trục xuất.
• Ý, với chính phủ cực hữu, tiếp tục lấy chủ đề chống nhập cư làm công cụ vận động cử tri.

Khi vốn có thể tự do vượt biên giới, tại sao người lao động nghèo lại không được phép tìm kiếm cuộc sống tốt hơn? Làm việc ở nước khác không phải là tội.

Cần cải cách triệt để chính sách lao động nhập cư và chương trình cấp phép lao động

Sau vụ lao động người Sri Lanka bị bạo hành tại xưởng gạch, chính phủ Lee Jae-myung đã chỉ đạo xem xét lại chính sách lao động nhập cư, song vẫn còn quá nhiều rào cản.

Chương trình cấp phép lao động (E-9) hiện tại là nguyên nhân lớn khiến nhiều người rơi vào tình trạng cư trú bất hợp pháp.
Một minh chứng là vụ lao động người Thái “Sok Heng”  tử vong trong nhà kính giữa mùa đông lạnh -20°C năm 2020. Tòa án đã tuyên bố nhà nước phải chịu trách nhiệm, vì chính phủ cho phép lao động làm việc trong điều kiện tồi tệ mà không đảm bảo nơi ở an toàn.

Nếu Hàn Quốc thực sự cần lao động nước ngoài, phải đảm bảo quyền chuyển đổi nơi làm việc, điều kiện sinh hoạt tối thiểu, và chính sách visa minh bạch.
Các quy định hiện tại  từ chế độ giám sát yếu kém, nợ lương, đến việc giới hạn ngành nghề theo loại visa  cần được thay đổi toàn diện.

Hiện nay, các lực lượng cực hữu vẫn liên tục tổ chức biểu tình bài Trung Quốc, gieo rắc tư tưởng kỳ thị người nhập cư. Khi những định kiến ấy ăn sâu, việc chấp nhận người lao động nước ngoài như thành viên bình đẳng của xã hội sẽ càng trở nên xa vời.

Nền dân chủ không chỉ dành cho người mang quốc tịch Hàn

Chúng ta là những người từng đấu tranh 4 tháng liền ngoài quảng trường để đòi dân chủ đã buộc nền chính trị cực hữu của Yoon Suk-yeol phải rút lui. Nhưng nền dân chủ mà ta hướng tới không phải là dân chủ giới hạn trong biên giới quốc tịch. Đó phải là nền dân chủ cho tất cả mọi người sống trên đất Hàn không phân biệt quốc tịch hay chủng tộc.

Thực tế, trong các cuộc biểu tình vì dân chủ, lao động nhập cư và du học sinh cũng đã cùng người Hàn cất tiếng hô “tự do và bình đẳng”.

Chính phủ Lee Jae-myung cần hiểu rõ tinh thần dân chủ ấy : một nền dân chủ không thuộc về vốn hay lợi ích chính trị, mà là nền dân chủ vì con người, vì quyền được sống và làm việc bình đẳng của mọi người.

Chỉ khi đó, tất cả chúng ta mới có thể cùng nhau bước trên “con đường sau khi tuyết tan” là con đường của nhân phẩm và công bằng.
Và khi 300 người Hàn bị giam ở Mỹ khiến hàng trăm gia đình đau đớn, chính sự thấu hiểu ấy mới trở thành mảnh đất nuôi dưỡng nền dân chủ thật sự.

Bình luận của Myung Sook từ Báo Tiếng nói Nhân Dân của Hàn Quốc